Odprawa pieniężna dla pracowników odchodzących z pracy jest wypłacana w kilku przypadkach. Nie wszyscy są uprawnieni do jej otrzymania. Podobnie nie każdy pracodawca jest zobowiązany do wypłacania odpraw. Dowiedz się więcej o odprawach pracowniczych i zasadach ich przyznawania.

1. Kiedy należy się odprawa za odejście z pracy?

2. Zwolnienie z pracy z przyczyn niedotyczących pracowników

3. Kiedy nie można wymagać odprawy od danego pracodawcy?

4. Odprawa a trwała niezdolność do pracy

Obowiązek przyznawania odprawy pieniężnej opisano w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy. Określono w niej, że pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna, jeśli zwolnienie z pracy nastąpiło z przyczyn niezależnych od niego. Co to oznacza w praktyce? Kiedy po stronie pracodawcy pojawia się obowiązek wypłaty odprawy dla zwalnianego pracownika?

Kiedy należy się odprawa za odejście z pracy?

Odprawa za odejście z pracy należy się pracownikowi, jeśli rezygnuje z dalszej pracy zawodowej z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego. Zakończenie pracy i przejście na świadczenie emerytalne umożliwia otrzymanie odprawy w różnej wysokości w zależności od stażu pracy. Do stażu zakładowego pracownika wlicza się wszystkie przepracowane okresy u danego pracodawcy, nawet gdy pomiędzy nimi wystąpiły przerwy. Jeśli pracownik przed emeryturą pracował w danej firmie mniej niż 2 lata, otrzyma odprawę w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jeśli przepracował od dwóch do ośmiu lat, przysługuje mu odprawa pieniężna w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Kiedy odprawa przed przejściem na emeryturę nie będzie wypłacona? Istnieją przepisy, które regulują, że nie wszyscy pracodawcy są zobowiązani do wypłaty odprawy dla pracowników przechodzących na emeryturę. W dniu rozwiązania stosunku pracy nie muszą wypłacać świadczenia, gdy firma zatrudnia mniej niż 20 osób. W takim przypadku wypłata odprawy jest jedynie dobrą wolą pracodawcy, który może zdecydować się na taki krok, ale nie musi, gdyż Kodeks Pracy tego nie reguluje.

Zwolnienie z pracy z przyczyn niedotyczących pracowników

Warunkiem wypłaty odprawy jest brak przyczyn ustania stosunku pracy po stronie pracownika. Zwolnienie z przyczyn dyscyplinarnych, zmiana pracy z przyczyn osobistych lub nieprzedłużenie umowy po okresie próbnym przez pracownika uniemożliwiają uzyskanie odprawy. Dodatkowe pieniądze po odejściu z pracy należą się wyłącznie tym pracownikom, którzy tracą zatrudnienie z przyczyn niezależnych od siebie. Częstym powodem takiej sytuacji są odejścia w ramach grupowego zwolnienia. Jeśli zakład w krótkim czasie zwalnia kilkudziesięciu pracowników, każdy z nich jest uprawiony do uzyskania odprawy.

Ze względu na to, że w zwolnieniach grupowych zwykle chodzi o maksymalne obniżenie kosztów prowadzenia działalności, zdarza się, że zwolnieniu pracownika towarzyszy nakłanianie go do podpisania wypowiedzenia na mocy porozumienia stron. W takim przypadku pracownik nie otrzyma odprawy, nawet gdy zakład zwolni jednocześnie kilkadziesiąt innych osób.

Zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracowników pracowników dotyczy również sytuacji, gdy likwidowane jest dane stanowisko pracy. Jeśli pracodawca nie może zaproponować pracownikowi innej posady na podobnych warunkach, pracownik może odejść z pracy i otrzymać odprawę. Likwidacja stanowiska musi wynikać z przyczyn niezależnych od osoby, która je zajmowała, np. od przebranżowienia firmy i zmiany profilu jej działalności.

Kiedy nie można wymagać odprawy od danego pracodawcy?

Pracodawca nie musi wypłacać odprawy pieniężnej, gdy zatrudnia pracowników na podstawie umowy zlecenia. Zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych podlega pod Kodeks Cywilny, a nie pod Kodeks Pracy. To właśnie ten drugi reguluje przepisy dotyczące odprawy. Odprawa nie przysługuje zatem również osobom, które pracują na umowie o dzieło.

Brak odprawy dotyczy ponadto pracowników zatrudnionych na kontraktach, w ramach współpracy B2B i dorabiających do świadczenia emerytalnego. Zakład nie musi wypłacać odprawy również, gdy zatrudnia mniej niż 20 osób. Niewielkie firmy ze względu na niższe przychody nie muszą ponosić kosztów odpraw bez względu na to, czy zwalniają pracowników z przyczyn ekonomicznych, czy też rozwiązanie stosunku pracy jest wynikiem przejścia na emeryturę lub trwałej niezdolności do pracy.

Odprawa a trwała niezdolność do pracy

Trwała niezdolność do pracy jest jednym z powodów wypłaty odprawy pieniężnej pracownikowi. Jeśli w wyniku ciężkiej choroby, wypadku komunikacyjnego lub wypadku przy pracy dojdzie u niego do poważnego uszkodzenia ciała, paraliżu lub dużego uszczerbku na zdrowiu, może otrzymać odprawę. Jej wysokość zależy głównie od stażu pracy. Jeżeli do wypadku powodującego trwałą niezdolność do pracy doszło w zakładzie, pracownik może dodatkowo starać się o wysokie odszkodowanie. Dzięki niemu możliwe jest pokrycie kosztów leczenia, rehabilitacji i opieki medycznej, niezbędnej dla osób po wypadkach w trakcie rekonwalescencji.