Wyrok TSUE: Bank nie może żądać zwrotu całego kapitału po unieważnieniu umowy frankowej (Wyrok C-396/24)

W dniu 19 czerwca Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał ważne orzeczenie dotyczące spraw frankowych. Zgodnie z wyrokiem, bank nie ma prawa domagać się od konsumenta zwrotu pełnej kwoty udzielonego kredytu, jeżeli kredytobiorca wcześniej dokonał już częściowej spłaty. TSUE uznał, że takie roszczenia są sprzeczne z prawem unijnym.

Wyrok zapadł na podstawie pytania prejudycjalnego skierowanego do TSUE przez Sąd Okręgowy w Krakowie, który prowadził sprawę dotyczącą wzajemnych rozliczeń stron po stwierdzeniu nieważności umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego.

Wyrok TSUE kwestionuje dotychczasową praktykę „dwóch kondykcji”

Trybunał zakwestionował stosowaną w Polsce koncepcję dwóch kondykcji, zgodnie z którą bank – po unieważnieniu umowy – może domagać się zwrotu całej kwoty wypłaconego kapitału, niezależnie od spłat dokonanych przez kredytobiorcę. W ocenie TSUE takie podejście jest niezgodne z dyrektywą unijną dotyczącą nieuczciwych warunków w umowach zawieranych z konsumentami.

Nowy kierunek dla rozliczeń – prostsze zasady dla frankowiczów

Zdaniem Piotra Pieczary, pełnomocnika Kancelarii Themi, wyrok TSUE może oznaczać koniec praktyki banków polegającej na składaniu pozwów o zwrot kapitału po unieważnieniu umowy.

„Trybunał jasno stwierdził, że tego rodzaju roszczenia nie są zgodne z prawem unijnym. To bardzo dobra wiadomość dla kredytobiorców, których banki już pozwały. Od tej pory sądy powinny oddalać takie powództwa w zakresie objętym dokonanymi spłatami. Rozliczenia po unieważnieniu umowy staną się przez to prostsze i szybsze” – podkreśla prawnik.

Oznacza to, że konsument, który zwrócił już część kapitału, nie powinien być pozywany przez bank o całość wypłaconej kwoty – co wcześniej generowało niepotrzebne koszty, stres i przedłużało postępowania sądowe.

Automatyczny rygor wykonalności – kolejne zagrożenie dla konsumenta?

Trybunał odniósł się również do problemu automatycznego nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności wyrokom, które zasądzają na rzecz banków roszczenia niekwestionowane przez klienta. TSUE uznał, że taka praktyka może wywołać poważne skutki finansowe dla konsumentów i zniechęcać ich do dochodzenia swoich praw.

W ocenie Trybunału, sądy krajowe muszą stosować prawo w sposób, który w pełni realizuje standardy ochrony konsumenckiej wynikające z regulacji UE. Konieczne jest podejmowanie działań, które zapobiegają powstawaniu nadmiernych obciążeń dla konsumentów.

Reakcja Związku Banków Polskich: teoria dwóch kondykcji przestaje obowiązywać

Związek Banków Polskich w opublikowanym oświadczeniu wskazał, że TSUE jednoznacznie zakwestionował zgodność z prawem Unii Europejskiej tzw. teorii dwóch kondykcji, czyli podejścia, zgodnie z którym każda ze stron nieważnej umowy mogła domagać się zwrotu swojego świadczenia niezależnie od rozliczenia drugiej strony.

Wyrok TSUE C-396/24 może w istotny sposób wpłynąć na dalsze orzecznictwo sądów w Polsce i uprościć dochodzenie roszczeń przez frankowiczów. Sądy krajowe zostały wezwane do odejścia od utrwalonej praktyki, jeżeli okaże się, że narusza ona prawo unijne.

Co oznacza to dla frankowiczów?

• Bank nie może już żądać pełnej kwoty wypłaconego kredytu, jeśli kredytobiorca spłacił część zobowiązania.
• Pozwy banków o zwrot całego kapitału – mimo wcześniejszych spłat – powinny być przez sądy oddalane.
• Rozliczenia po unieważnieniu umowy będą prostsze i mniej konfliktowe.
• Sąd nie może automatycznie nadawać rygoru wykonalności wyrokom, jeśli może to zaszkodzić konsumentowi.
• Sądy mają obowiązek stosować prawo w sposób najpełniej chroniący interesy konsumenta.

To przełomowe orzeczenie, które zwiększa bezpieczeństwo prawne frankowiczów i ogranicza możliwość nadużyć ze strony banków.

Co powinien zrobić frankowicz po tym wyroku TSUE?

Jeżeli posiadasz kredyt indeksowany lub denominowany do CHF, to warto – właśnie teraz – przeanalizować swoją sytuację prawno-finansową:

• Jeśli Twój kredyt został już spłacony – bank nie ma podstaw do żądania zwrotu całej kwoty kredytu, którą i tak już odzyskał w trakcie spłaty.
• Jeśli prowadzisz postępowanie sądowe – sąd powinien wziąć pod uwagę wszystkie dotychczasowe spłaty i uwzględnić je przy ocenie roszczeń banku.
• Jeśli dopiero planujesz pozew – masz obecnie jeszcze silniejszy grunt prawny, aby skutecznie dochodzić swoich roszczeń i doprowadzić do unieważnienia umowy.

Każda sprawa frankowa wymaga indywidualnego podejścia i rzetelnej oceny. Kancelaria Themi, mająca ponad 11 lat doświadczenia w sprawach frankowych zapewnia kompleksowe wsparcie frankowiczom – od analizy umowy kredytowej, przez przygotowanie pozwu i reprezentację w sądzie, aż po negocjacje z bankiem w sprawie ewentualnej ugody.